کتاب تأثیر منابع انسانی در اجرای مگا پروژه‌ها

(پیشرفت و تأخیر فاز ساخت)

صنایع نفت و گاز و پتروشیمی

کتاب تأثیر منابع انسانی در اجرای مگا پروژه‌ها :

در پروژه‌های عظیم یا مگا پروژه‌ (ابر پروژه‌) به‌دلیل تعداد زیاد فصل مشترک‌ها و پیچیدگی خیلی زیاد در پروژه، تعداد زیاد مشکلات و ریسک‌های اساسی، اجرای سریع پروژه و داشتن ذینفعان زیاد با انگیزه‌های متفاوت، ایجاب می‌کند شرکت‌هایی با توان و قدرت فنی و مالی بالا که پروژه محور می‌باشند، مسئولیت اجرای آنها را برعهده گیرند. این شرکت‌ها، می‌بایست، نیروی انسانی متخصص و حرفه‌ای در اختیار داشته و دانش اجرای کارهای پیشین خود را نیز در دل سازمان حفظ و به‌کارگیری نمایند و متدولوژی اجرایی خاصی را در سازمان خود نهادینه کرده باشند. علاوه بر این‌ها، می‌بایست مدیریت ریسک را اجرا و ریسک‌ها را به‌دقت پایش ‌نمایند و برون‌سپاری‌ها را با محاسبه دقیق وضعیت و توان خود و دیگران انجام دهند.

معضل پروژه‌های نفت، گاز و پتروشیمی در چیست؟

معضل پروژه‌های صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، تاخیر در سه فاز طراحی و مهندسی (E)، تهیه و تدارکات کالا (P) و ساخت و اجرا (C) می‌باشد. در بسیاری از مواقع میزان تاخیر به‌حدی است که با لحاظ نمودن میزان تورم، توجیه اقتصادی پروژه زیر سوال می‌رود.

تیم پروژه از افراد متعدد و با مسئولیت‌های مشخص تشکیل می‌شود. این افراد دارای شایستگی‌های مختلفی مانند دانش، مهارت‌ها، صفات، ویژگی‌های رفتاری و خصوصیات شخصی بوده که در پیشرفت پروژه بسیار تاثیرگذار می‌باشند. پیشرفت پروژه معیاری برای زمان اتمام پروژه است که همواره با بحث تاخیرات و هزینه انجام پروژه همراه می‌باشد. به‌همین منظور شناخت عوامل موثر بر عملکرد کارکنان، یکی از اهداف مدیریت سازمان‌ها می‌باشد که می‌بایست برای سنجش آنها برنامه‌ریزی نمود.

طبيعی است هر تحقيقی با مسائل و مشكلاتی همراه می‌باشد. در تحقيق حاضر نيز مانند اغلب تحقيقات كاربردی، مشكلات و محدوديت‌هایی وجود داشت که مهم‌ترین آنها عدم وجود تحقيقات مشابه با اين تحقيق در ايران و سایر کشورهای خارجی می‌باشد. اين مسئله منجر شد تا مولف نتواند از تجربيات ساير افراد در خصوص مشكلاتی كه با آن مواجه بود، استفاده نماید.

با توجه به این‌که تمرکز تحقیق حاضر بر روی فاز ساخت و اجرای (C) مگا پروژه‌های صنایع نفت، گاز و پتروشیمی می‌باشد، لذا از نتایج این تحقیق نباید در فاز ساخت و اجرای (C) انواع دیگر مگا پروژه‌ها استفاده نمود. علاوه بر این از نتایج این تحقیق نباید در فازهای طراحی و مهندسی (E) و تهیه و تدارکات کالای (P) کلیه مگا پروژه‌ها نیز استفاده نمود.

مقدمه :

تیم پروژه متشکل از افرادی است که برای تکمیل پروژه به نقش‌ها و مسئولیت‌هایی منصوب شده‌اند. عملکرد هرعضو تیم پروژه، نشات گرفته از شایستگی‌های مختلف و انعکاسی از ارزش‌های آنها است که نقش به‌سزایی در پیشرفت پروژه دارند. این موضوع با افزایش اعضای تیم پروژه و تنوع و تَعدد سطوح واقعی شایستگی‌های آنها تشدید می‌گردد. از طرفی همواره با پیشرفت پروژه، پرسنل جدید به تیم اضافه و یا برخی از پرسنل از پروژه حذف می‌شوند. این موضوع نیز سبب تشدید مضاعف نقش شایستگی‌های پرسنل در پیشرفت پروژه می‌گردد. پیشرفت پروژه همواره با افزایش (تاخیر) یا کاهش مدت زمان اجرای پروژه و به تَبَع آن با افزایش یا کاهش هزینه انجام پروژه عَجین می‌باشد. به‌همین منظور شناخت عوامل موثر بر عملکرد کارکنان یکی از اهداف مدیریت سازمان‌ها می‌باشد که می‌بایست برای سنجش آنها برنامه‌ریزی نمود.

براساس مطالعات کتابخانه‌ای و پژوهش‌های میدانی و رایزنی با خبرگان صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، تعداد ۴۹ عامل تاثیر‌گذار در سه فاز طراحی و مهندسی (E)، تهیه و تدارکات کالا (P) و ساخت و اجرا (C) که در تاخیر پروژه‌ها نقش اساسی دارند، شناسایی شده‌اند. نیروی انسانی و مباحث مربوط به آن یکی از تاثیرگذارترین عوامل در رخداد تاخیر در پروژه‌های این صنعت بوده و مدیریت منابع انسانی یکی از ارکان مهم در روند پیشرفت پروژه می‌باشد.

در این کتاب تلاش می‌شود با رویکرد به سرمایه‌های انسانی، به بررسی موارد زیر پرداخته شود.

– ارزیابی ۱۱ شایستگی انسانی (در دو بعد فردی و اجتماعی) در پیشرفت فاز ساخت و اجرای (C) مگا پروژه‌های صنایع نفت، گاز و پتروشیمی از طریق اولویت‌بندی فرآیندهای حوزه دانش مدیریت منابع پروژه استاندارد PMBOK (2017) به‌کمک تکنیک‌های DEMATEL فازی و ANP فازی.

– تاثیر تعداد پرسنل در تاخیرات ناشی از قصور فاز ساخت و اجرای (C) مگا پروژه‌های صنایع نفت، گاز و پتروشیمی براساس طیف اوزگود (Osgood Scale) و به کمک نرم‌افزار SPSS.

فهرست کتاب تأثیر منابع انسانی در مگا پروژه‌ها :

پیشگفتار

مقدمه

فصل اول / مفاهیم پایه

۱-۱- مقدمه

۱-۲- ارزیابی

۱-۳- پروژه

۱-۴- مگا پروژه

۱-۵- پیشرفت پروژه

۱-۶- تاخیر

۱-۷- استاندارد پیکره دانش مدیریت پروژه (PMBOK)

۱-۸- فرآیندهای گروه‌های فرآیندی حوزه‌های دانش مدیریت پروژه استاندارد PMBOK (2017)

۱-۹- فرآیندهای گروه‌های فرآیندی حوزه دانش مدیریت منابع پروژه استاندارد PMBOK (2017)

۱-۹-۱- برنامه‌ریزی مدیریت منابع با رویکرد منابع انسانی در استاندارد PMBOK (2017) (برنامه‌ریزی مدیریت منابع انسانی)

۱-۹-۲- تخمین منابع فعالیت‌ها با رویکرد منابع انسانی در استاندارد PMBOK (2017) (تخمین منابع انسانی فعالیت‌ها)

۱-۹-۳- جذب منابع با رویکرد منابع انسانی در استاندارد PMBOK (2017) (جذب نیروهای کاری)

۱-۹-۴- توسعه تیم‌ها با رویکرد منابع انسانی در استاندارد PMBOK (2017) (توسعه منابع انسانی)

۱-۹-۵- مدیریت تیم‌ها با رویکرد منابع انسانی در استاندارد PMBOK (2017) (مدیریت منابع انسانی)

۱-۹-۶- کنترل منابع با رویکرد منابع انسانی در استاندارد PMBOK (2017) (کنترل منابع انسانی)

۱-۱۰- مدیریت پروژه

۱-۱۱- سرمایه‌های انسانی

۱-۱۲- شایستگی‌های انسانی

۱-۱۲-۱- شایستگی‌های انسانی در بعد فردی

۱-۱۲-۱-۱- دانش

۱-۱۲-۱-۲- مهارت

۱-۱۲-۱-۳- توانایی

۱-۱۲-۱-۴- تجربه

۱-۱۲-۱-۵- انگیزش

۱-۱۲-۱-۶- علائق

۱-۱۲-۱-۷- باورها

۱-۱۲-۱-۸- رفتار شغلی

۱-۱۲-۲- شایستگی‌های انسانی در بعد اجتماعی

۱-۱۲-۲-۱- روابط کاری

۱-۱۲-۲-۲- وفاداری به سازمان

۱-۱۲-۲-۳- توانایی انجام کار گروهی

فصل دوم / مبانی نظری

۲-۱- مقدمه

۲-۲- تحقیق

۲-۲-۱- میدان تحقیق

۲-۲-۲- محل تحقیق

۲-۲-۳- عرصه تحقیق

۲-۲-۴- نوع تحقیق

۲-۳- روش‌ها و ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها

۲-۴- روش تحقیق

۲-۵- عامل تحقیق

۲-۶- متغیرهای تحقیق

۲-۷- مدل مفهومی تحقیق

۲-۸- جامعه آماری

۲-۹- نمونه

فصل سوم / تجزیه و تحلیل داده‌ها (پیشرفت)

۳-۱- مقدمه

۳-۲- تجزیه و تحلیل داده‌ها با تکنیک‌های DEMATEL فازی و ANP فازی

۳-۲-۱- فرآیند مشخص نمودن علت/معلول و تاثیرگذار/تاثیرپذیر بودن معیارها به کمک تکنیک DEMATEL فازی

۳-۲-۲- فرآیند مشخص نمودن وزن و رتبه معیارها به‌کمک تکنیک تحلیل شبکه‌ای (ANP) فازی

فصل چهارم / تجزیه و تحلیل داده‌ها (تاخیرات)

۴-۱- مقدمه

۴-۲- آشنایی با اصطلاحات آمار توصیفی

۴-۲-۱- فراوانی‌

۴-۲-۲- شاخص‌های آمار توصیفی

۴-۲-۲-۱- شاخص‌های تمایل مرکزی داده‌ها

۴-۲-۲-۲- شاخص‌های پراکندگی داده‌ها در اطراف میانگین

۴-۲-۳- ضریب همبستگی به روش پیرسون

۴-۲-۴- منحنی نرمال

۴-۳- فرآیند تجزیه و تحلیل داده‌ها به‌کمک نرم‌افزار SPSS