کتاب اصول حرفه ای و مسائل حقوقی و فنی امور پیمان از قرارداد تا صورت وضعیت

معرفی کتاب امور پیمان و صورت وضعیت نویسی

مقدمه مؤلف کتاب امور پیمان و صورت وضعیت نویسی 

مدیریت دانش و انتقال تجربیات از نسلی به نسل دیگر به عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی در فضای کمیت محور دانش امروزی و عامل روان کننده چرخ صنعت کشور، موضوعی است که در سال‌های اخیر باید مورد توجه قرار گیرد. در این میان نقش اساتید و همکاران مجرب در بخش‌های مختف مهندسی در سازمان‌های دولتی یا شرکت‌های خصوصی، یکی از مولفه‌های اصلی پویایی جرخ صنعت و متقاضیان نظام پذیر چرخش آن می‌باشد.

در حال حاضر، اغلب مهندسان جوان در بدو ورود به عرصه فعالیت مهندسی و حتی پس از آن به سبب نوع فعالیت و به دلیل عدم شناخت کافی روابط حاکم بر این فعالیت‌ها با چالش‌های متعددی در پروژه‌های دولتی یا خصوصی مواجه شوند. لذا استلزام ارتقا دانش مدیریت پروژه مدیران دولتی در راستای حفظ منابع ملی، احتزاز از ایجاد تأخیر در پروژه‌های دولتی، ضوابط و مقررات آنها با توجه به تنوع و تعدد منابع موجود، نکات و مسائل حقوقی قراردادها و نیز چگونگی رجوع به منابع قانونی مرتبط و وجود آنها، چالش‌های شرایط عمومی پیمان، نحوه برگزاری مناقصات و واگذاری کار و انتخاب پیمانکار مناسب در پروژه‌ها، حلقه گمشده‌ای که کمتر مرجعی به آن پرداخته است.

با توجه به حضور فعال اینجانب در بخش‌های مختلف مهندسی انواع پروژه‌های دولتی و خصوصی و ملموس بودن مشکلات و موانع فراوان در مسیر اجرائی این پروژه‌ها که بخش عمده آن ناشی از نا آگاهی و بی اطلاعی مسئولان و عوامل تصمیم گیرنده از دانش مدیریت پروژه  و مسائل حقوقی قراردادها می‌باشد. جهت گیری اهداف اینجانب را تألیف و تدوین مجموعه‌ای که کلیه مسائل پیشگفته را پوشش دهد، سوق داد.

محتوای کتاب شامل

این مجموعه در هشت فصل طراحی و تنظیم گردیده و نکات پنهان و حقوقی و فنی کاربردی در امور پیمان و مدیریت پروژه‌های عمرانی به تفصیل بیان شده است. پس از تعاریف اصطلاحات رایج در پروژه‌های عمرانی در فصل اول، مفاهیم و انواع قرارداد با نکات حقوقی مربوط در فصل دوم ارائه شده است. در فصل سوم مسائل حقوقی شرایط عمومی پیمان به عنوان چالش‌های پنهان آن بحث شده و در فصل چهارم خلاصه‌ای از انواع مناقصات و معاملات مطرح گردیده است. فصل پنجم به مبانی بودجه ریزی و فسل ششم به طرح‌های عمرانی و کسورات آنها پرداخته است. تعدیل آحاد بها در فصل هفتم و تجزیه بها و نحوه ارائه پیشنهاد قیمت در مناقصات در فصل هشتم گردیده است.

 فهرست کتاب 

فصل اول: تعاریف کاربردی 

۱- مقدمه کتاب امور پیمان و صورت وضعیت نویسی

۲- تعاریف

۳- انواع صورت وضعیت

۴- علم حقوق و انواع نظام حقوقی

۴-۱ طبقه‌بندی قانون از جهت سلسله مراتب

۴-۲ تقسیمات علم حقوق به لحاظ رابطه

۴-۳ نظام رویه (سابقه) قضایی

۴-۴ نظام حقوقی مدون

۴-۵ تقسیمات علم حقوق به لحاظ قلمرو اجرایی

۴-۶ تعاریف و اصطلاحات حقوقی

فصل دوم: مروری بر مفاهیم قرارداد و انواع آن 

۱- تعریف قرارداد و انواع آن

۱-۱ طرف قراداد

۱-۲ عنوان قراداد

۱-۳ موضوع قراداد

۱-۴ مدت قراداد

۱-۵ مبلغ قراداد

۱-۶ محل تنظیم قرارداد و محل انجام تعهد

۱-۷ شرایط و تعهدات طرفین (شرایط ضمن عقد)

۱-۷-۱ اقسام شرط

۱-۷-۲ شرایط باطل ضمن قرارداد

۱-۸ حق فسخ (خیار فسخ)

۱-۹ هزینه انجام موضوع قرارداد

۱-۱۰ فورس ماژور (قوه قهریه یا حوادث و اتفاقات پیش‌بینی نشده)

۱-۱۱ قراردادهای دولتی

۱-۱۱-۱ انواع قراردادهای دولتی

۱-۱۱-۲ نظام حقوقی قراردادهای دولتی

۱-۱۱-۲-۱ قواعد شكلی

۱-۱۱-۲-۲ قواعد ماهوی

۱-۱۱-۳ ماهیت قراردادهای دولتی

۱-۱۱-۳-۱ هزینه‌ای (مستمر)

۱-۱۱-۳-۲ تملک (سرمایه‌ای)

۲- روش‌های اجرای پروژه‌های ساختمانی

۲-۱ روش امانی

۲-۲ روش متعارف (پیمانی)

۲-۳ روش طرح و ساخت

۳- انواع قرارداد (پیمان) به لحاظ نوع فعالیت

۳-۱ پیمان دستمزدی (LOC)

۳-۲ پیمان مهندسی و تدارک تجهیزات و کالا (EP)

۳-۳ پیمان مهندسی و تدارک تجهیزات و کالا و ساخت و نصب (EPC)

۳-۴ پیمان تدارک تجهیزات و کالا و ساخت و نصب (PC)

۳-۵ بیع متقابل (BB)

۴- انواع قرارداد به لحاظ اجرائی

۴-۱ پیمان بر اساس فهارس بهای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور

۴-۲ پیمان بر اساس فهارس بهای خاص

۴-۳ پیمان متر مربع زیربنا

۴-۴ پیمان یک قلم (بر اساس برنامه‌ریزی پیشرفت کار) (LS)

۴-۵ پیمان با قیمت ثابت

۴-۶ پیمان با قیمت مقطوع (برآورد کلی)

۴-۷ پیمان کلیدگردان (کلید در دست)

۴-۸ پیمان مدیریت

۴-۹ پیمان ساخت- بهره برداری-واگذاری یا انتقال (BOT)

۴-۱۰ پیمان ساخت- تملک- بهره برداری- واگذاری (BOOT)

۴-۱۱ پیمان ساخت- تملک- بهره برداری (BOO)

۴-۱۲ پیمان ساخت- اجاره- واگذاری (BLT)

۴-۱۳ پیمان ساخت- واگذاری – بهره برداری (BTO)

فصل سوم: چالش‌های شرایط عمومی پیمان

۱- ابلاغ موافقتنامه، شرایط عمومی و شرایط خصوصی پیمان‌ها و مقررات آنها

۱- ۱ موافقتنامه کتاب امور پیمان و صورت وضعیت نویسی

۱-۲ شرایط عمومی

۱-۳ شرایط خصوصی

۱-۴ متن شرایط خصوصی

۱-۵ متن موافقتنامه

۱-۶ متن شرایط عمومی

۲- آنچه که یک مدیر پروژه باید از شرایط عمومی پیمان بداند!

۲-۱ تعاریف

۲-۲ تعهدات و اختیارات کارفرما

۲-۲-۱ تحویل كارگاه

۲-۲-۲ تغییر مقادیر كار (ماده ۲۹)

۲-۲-۳ قیمت‌های جدید (ماده ۲۹)

۲-۲-۴ تعدیل نرخ پیمان (ماده ۲۹)

۲-۲-۵ تغییر مدت پیمان (ماده ۳۰)

۲-۲-۵-۱ تأخیرات مجاز و غیر مجاز

۲-۲-۵-۲ فرایند توجیه تأخیرات

۲-۲-۵-۳ دلایل توجیه تأخیرات

۲-۲-۶ مدیریت اجرا (ماده ۳۱)

۲-۲-۷ نظارت بر اجرای كار

۲-۲-۷-۱ مهندس مشاور

۲-۲-۷-۲ تغییر مهندس مشاور

۲-۲-۷-۳ مهندس ناظر

۲-۳ تأئیدات و تعهدات پیمانکار

۲-۳-۱ مواردی که پیمانكار تأیید می‌نماید (ماده ۱۶)

۲-۳-۲ شرایط و ویژگیهای كاركنان پیمانکار

۲-۳-۲-۱ کارکنان

۲-۳-۲-۲ مسئولیت حسن اجرای كار

۲-۳-۲-۳ برنامه و گزارش پیشرفت كار

۲-۳-۲-۴ رئیس کارگاه

۲-۳-۲-۵ كنترل نقاط نشانه، پیاده كردن نقشه‌ها و اندازه‌گیری‌ها (ماده ۱۹)

۲-۳-۲-۶ تجهیز كارگاه

۲-۳-۲-۷ تداركات مصالح، تجهیزات و ماشین‌آلات

۲-۳-۲-۸ حفاظت از كار و شخص ثالث، بیمه كار، مراقبت‌های لازم (ماده ۲۱)

۲-۳-۲-۹ ترتیب گردش مدارك، نقشه‌ها و ابلاغ دستور كارها

۲-۳-۲-۱۰ حفاظت تأسیسات زیر بنایی

۲-۳-۲-۱۱ واگذاری پیمان، پیمانكاران جزء (ماده ۲۴)

۲-۳-۲-۱۲ اجرای كار در شب

۲-۳-۲-۱۳ آثار تاریخی و اشیای عتیقه

۲-۳-۲-۱۴ اقامتگاه قانونی

۲-۳-۲-۱۵ تضمین انجام تعهدات (ماده ۳۴)

۲-۳-۲-۱۶ تضمین حسن انجام كار (ماده ۳۵)

۲-۳-۲-۱۷ آئین‌نامه تضمین معاملات دولتی (بخشنامه شماره ۱۲۳۴۰۲ مورخ ۲۲/۹/۹۴)

۲-۳-۲-۱۸ پیش پرداخت

۲-۳-۲-۱۹ پرداخت‌ها (ماده ۳۷)

۲-۳-۲-۲۰ پرداخت‌های ارزی (ماده ۳۸)

۲-۳-۲-۲۱ تحویل موقت (ماده ۳۹)

۲-۳-۲-۲۲ صورت وضعیت قطعی (ماده ۴۰)

۲-۳-۲-۲۳ تحویل قطعی (ماده ۴۱)

۲-۳-۲-۲۴ مسئولیت‌های دوره تضمین

۲-۳-۲-۲۵ حوادث قهری (ماده ۴۳)

۲-۳-۲-۲۶ ممنوعیت قانونی (ماده ۴۴)

۲-۳-۲-۲۷ حقوق انحصاری ثبت شده (ماده ۴۵)

۲-۳-۲-۲۸ موارد فسخ پیمان (ماده ۴۶)

۲-۳-۲-۲۹ اقدامات فسخ پیمان (ماده ۴۷)

۲-۳-۲-۳۰ خاتمه پیمان (ماده ۴۸)

۲-۳-۲-۳۱ تعلیق (ماده ۴۹)

۲-۳-۲-۳۱-۱ اقدامات و تعهدات طرفین در تعلیق قهری

۲-۳-۲-۳۱-۲ اقدامات و تعهدات طرفین در تعلیق تحمیلی

۲-۳-۲-۳۲ هزینه تسریع كار (ماده ۵۰)

۲-۳-۲-۳۳ خسارت تأخیر كار (ماده ۵۰)

۲-۳-۲-۳۴ صورتحساب نهایی (ماده ۵۱)

۲-۳-۲-۳۵ تسویه حساب (ماده ۵۲)

۲-۳-۲-۳۶ حل اختلاف (ماده ۵۳)

۲-۳-۲-۳۶-۱ متن شرایط عمومی پیمان

۲-۳-۲-۳۶-۲ نکات حقوقی حل اختلاف پیمان

۲-۳-۲-۳۷ قوانین و مقررات حاكم بر پیمان (ماده ۵۴)

 فصل چهارم: مناقصات و معاملات 

۱- مقدمه

۱-۱ کاربرد (ماده ۱)

۱-۲ تعاریف (ماده ۲)

۱-۳ طبقه‌بندی معاملات (ماده ۳)

۱-۴ طبقه‌بندی‌ انواع‌ مناقصات (ماده ۴)‌

۱-۵ کمیسیون‌ مناقصه‌ (ماده ۵)

۱-۶ هیأت رسیدگی به شکایات (ماده ۷)

۱-۷ ارزیابی‌ کیفی‌ مناقصه‌گران‌  (ماده‌۱۲)

۱-۸ فراخوان‌ مناقصه‌ (ماده‌۱۳)

۱-۹ اسناد مناقصه‌ (ماده۱۴)

۱-۱۰ گشایش‌ پیشنهادها (ماده۱۸)

۱-۱۱ ارزیابی‌ فنی‌ بازرگانی‌ پیشنهادها (ماده‌ ۱۹)

۱-۱۲ ارزیابی‌ مالی‌ و تعیین‌ برنده‌ مناقصه‌ (ماده‌ ۲۰)

۱-۱۳ انعقاد قرارداد (ماده‌ ۲۱)

۱-۱۴ تجدید و لغو مناقصه‌ (ماده‌ ۲۴)

۱-۱۵ نحوه‌ رسیدگی‌ به‌ شکایات‌ (ماده‌ ۲۵)

۱-۱۶ نحوه‌ برگزاری‌ مناقصه‌ محدود (ماده‌ ۲۶)

۱-۱۷ ترک‌ تشریفات‌ مناقصه‌ (ماده‌ ۲۷)

۱-۱۸ ترکیب‌ هیأت‌ ترک‌ تشریفات‌ مناقصه‌ (ماده‌ ۲۸)

۱-۱۹ موارد عدم‌ الزام‌ به‌ برگزاری‌ مناقصه‌ (ماده‌ ۲۹)

۲- آیین‌نامه اجرایی بند « ج» ماده (۱۲) قانون برگزاری مناقصات

۲-۱ کاربرد (ماده ۱)

۲-۲ تعاریف (ماده ۲)

۲-۳ فرایند ارزیابی کیفی مناقصه‌گران (ماده ۳)

۲-۴ مسئولیت‌ها در ارزیابی کیفی مناقصه‌گران (ماده ۴)

۲-۵ مستندسازی و اطلاع‌رسانی ارزیابی کیفی (ماده ۵)

۲-۶ تمهیدات ارزیابی (ماده ۶)

۲-۷ آگهی ارزیابی (ماده ۷)

۲-۸ استعلام ارزیابی (ماده۸)

۲-۹ ارزیابی و امتیازدهی (ماده ۹)

۲-۱۰ حداقل تعداد مناقصه‌گران در فهرست کوتاه (ماده ۱۰)

۲-۱۱ ارزیابی ساده (ماده ۱۱)

۲-۱۲ اعتبار فهرستهای کوتاه (ماده ۱۲)

۲-۱۳ ترک تشریفات مناقصه (ماده ۱۳)

۲-۱۴ گزارش شناخت (ماده ۱۴)

۲-۱۵ ترجیح مناقصه‌گران داخلی (ماده ۱۵)

۲-۱۶ معیارهای ارزیابی [کیفی] پیمانکاران (ماده ۱۶)

۲-۱۷ ارزیابی تجربه پیمانکاران (ماده ۱۷)

۲-۱۸ ارزیابی حُسن سابقه در کارهای قبلی پیمانکاران (ماده ۱۸)

۲-۱۹ ارزیابی توان مالی پیمانکاران (ماده ۱۹)

۲-۲۰ ارزیابی توان تجهیزاتی پیمانکاران (ماده ۲۰)

۲-۲۱ ارزیابی توان فنی و برنامه‌ریزی پیمانکاران (ماده ۲۱)

۲-۲۲ گواهینامه صلاحیت پیمانکاری (ماده ۲۲)

۲-۲۳ ظرفیت کاری پیمانکاران (ماده ۲۳)

۲-۲۴ معیارهای ارزیابی تأمین‌کنندگان (ماده ۲۴)

۲-۲۵ ارزیابی توان مالی تأمین‌کنندگان (ماده ۲۵)

۲-۲۶ ارزیابی مشتریان قبلی تأمین‌کنندگان (ماده ۲۶)

۲-۲۷ ارزیابی استانداردهای تأمین‌کنندگان (ماده ۲۷)

۲-۲۸ نظام تضمین کیفیت تأمین‌کنندگان (ماده ۲۸)

۲-۲۹ ظرفیت تولید (ماده ۲۹)

۳- آیین‌نامه خرید خدمات مشاوره –  بند « ﻫ » ماده (۲۹) قانون برگزاری مناقصات

۳-۱ فرایند کلی انتخاب مشاور

۳-۲ روش‌های انتخاب مشاوران

۳-۳ فرآیندهای خرید خدمات مشاوره

۴- آیین‌نامه اجرایی بند «الف» ماده ۲۶ قانون برگزاری مناقصات

فصل پنجم: مبانی بودجه 

۱- تاریخچه شکل گیری بودجه

۲- سیر تحول بودجه در دنیا و ایران

۳-  اجزاء بودجه و نقش آن به عنوان برنامه مالی دولت

۴- اصول بودجه

۵- انواع کسری بودجه

۶- طبقه‌بندی بودجه

۷- انواع طبقه‌بندی بودجه

۷-۱ طبقه‌بندی درآمدها و سایر منابع اعتبار

۷-۱-۱ طبقه‌بندی درآمدی در بودجه ایران

۷-۱-۲ طبقه‌بندی منابع درآمدی یا درآمد بر حسب موضوع

۷-۲ طبقه‌بندی محاسباتی

۷-۳ طبقه‌بندی سازمانی

۷-۴ طبقه‌بندی عملیاتی

۷-۵ طبقه‌بندی اقتصادی

۸- مراحل بودجه

۹- روش‌های بودجه ریزی

۹-۱ بودجه ریزی متداول (سنتی)

۹-۲ بودجه ریزی افزایشی

۹-۳ بودجه برنامه ای

۹-۴  بودجه بندی بر مبنای صفر

۹-۵ نظام طرح ریزی- برنامه ریزی- بودجه بندی (نظام بودجه بندی طرح و برنامه)

۹-۶ بودجه‌ریزی عملیاتی (بر مبنای عملکرد)

فصل ششم: طرح‌های عمرانی 

۱- تاریخچه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور

۲- نظام فنی و اجرایی كشور

۲-۱ فصل اول- كلیات

۲-۲ فصل دوم- مدیریت

۲-۳ فصل سوم- پدید‌آوری طرح‌ها و پروژه‌های سرمایه‌گذاری

۲-۴ فصل چهارم- تهیه اسناد مدیریت، پدیدآوری و بهره‌برداری طرح‌ها و پروژه‌های سرمایه‌گذاری

۲-۵ فصل پنجم- نحوه استقرار سامانه‌های نظام فنی و اجرایی كشور

۳- طرح‌های عمرانی

۳-۱ تعریف طرح‌های عمرانی و قوانین مرتبط با آن

۳-۲ انواع طرح‌های عمرانی

۳-۳ آیین‌نامه استانداردهای اجرایی طرحهای عمرانی (مصوبه شماره ۹۹۷۴ مورخ ۳۱/۴/۱۳۵۲)

۴- کسورات طرح‌های عمرانی

۴-۱ بیمه تأمین اجتماعی

۴-۱-۱ مواد قانونی

۴-۱-۲ طبقه‌بندی قراردادها

۴-۱-۳ وظایف واگذارندگان كار، پیمانكاران و سازمان تأمین اجتماعی

۴-۲ مالیات

۴-۲-۱ مالیات بر درآمد

۴-۲-۲ مالیات بر ارزش افزوده

فصل هفتم: تعدیل آحاد بهاء 

۱- مقدمه

۲- دستورالعمل نحوه تعدیل آحاد بهای پیمان

۲-۱ انتخاب نوع شاخص برای محاسبه تعدیل

۲-۲ محاسبه تعدیل صورت وضعیت‌ها

۳- نکات کلیدی در تعدیل پیمان‌های مبتنی بر شرایط عمومی پیمان و مشمول تعدیل

 فصل هشتم : تجزیه بهاء و نحوه ارائه پیشنهاد قیمت 

۱- پیوست بخشنامه شماره ۴۹۵۱/۵۴- ۵۴۵۳/۱۰۲ مورخ ۹/۹/۱۳۷۷

۲- بخشنامه شماره ۷۶۵۷۴/۱۰۰ مورخ ۱۹/۸/۱۳۸۷