کتاب درسنامه آزمون‌های کارشناس رسمی رشته نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی (دادگستری و قوه‌قضاییه)

کتاب درسنامه آزمون‌های کارشناس رسمی رشته نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی

(دادگستری و قوه‌قضاییه)

ویژه رشته‌های مهندسی نقشه‌برداری، مهندسی تکنولوژی نقشه‌برداری

فصل اول / نقشه‌برداری

نقشه و انواع آن

تعریف مقیاس

فرمول مقیاس

نکات مقیاس

فرمول‌های مقیاس

مناسب‌ترین مقیاس نقشه

تغییر مقیاس و تغییر طول

تغییر مقیاس و تغییر مساحت

پوشش یک برگ (شیت) نقشه استاندارد با عدد مقیاس   روی زمین

حداقل تعداد شیت (برگ) نقشه

تعداد برگ (شیت) نقشه  برای زمینی مربع (مستطیل) شکل به ابعاد   (عدد مقیاس )

تعداد شیت با تغییر مقیاس

نشریه  جلد چهارم (کارتوگرافی) {موارد مُهم از نشریه کارتوگرافی}

۱- دستور‌العمل قطع‌بندی و شماره‌گذاری برگ‌های نقشه

۱-۱- قطع‌بندی و شماره‌گذاری نقشه‌های مسیر

۱-۲- قطع‌بندی و شماره‌گذاری نقشه‌های بزرگ مقیاس (بزرگ‌تر از )

۱-۳- قَطع‌بندی و شماره‌گذاری نقشه‌های  و کوچک مقیاس تر

۱-۳-۱- کلیات

۱-۳-۲- نقشه‌های

۱-۳-۳- نقشه‌های

۱-۳-۴- نقشه‌های

۱-۳-۵- نقشه‌های

۱-۳-۶- نقشه‌های

۱-۳-۷- نقشه‌های

۲- دستورالعمل تهیه و ترسیم اطلاعات حاشیه‌ای

۲-۱- اطلاعات حاشیه‌ای

۳- سیستم تصویر

۳-۱- سيستم تصوير  (سیستم شبکۀ معکوس جهانی یا مرکاتور معکوس بیضوی)

۳-۲- سيستم تصوير متشابه مخروطی لامبرت

۳-۲-۱- سیستم تصویر لامبرت با پارامترهای مناسب برای ایران

۵- نحوۀ استفاده از رنگ

۵-۲- رنگ‌های اصلی

۵-۲-۱- مدل‌های تشخیصی توسط انسان

۵-۲-۲- مدل‌های رنگی صفحات نمایش‌گر و چاپ

۵-۳- مدیریت رنگ

۵-۴- انتخاب رنگ

شکل زمین و سطوح مبنا

بیضوی مرجع (مقایسه)

ابعاد بیضوی مقایسه

ژئوئید (در نقشه‌برداری و ژئودزی: سطح مبنای ارتفاعات)

سه سطح مهم در نقشه‌برداری

سطوح تراز

ارتفاع

مدارها و نصف النهارها

مختصات جغرافیایی

اختلاف زمان حقیقی بین دو نقطه

شيب برحسبِ درصد

رابطه فیثاغورث

محاسبه شیب درصد

ترکیب مقیاس و شیب

محاسبه شیب درصد

منحنی میزان یا منحنی تراز )به انگلیسی: (

منحنی‌های میزان در یک نگاه

دقت نقشه‌های توپوگرافی

نقشه‌برداری مُستَوی و نقشه‌برداری ژئودتیک

فرق بین نقشه‌برداری مستوی و ژئودزی

اختلاف بین طول قوس و وتر نظير آن در یک قوس ساده

اختلاف بین طول قوس و مماس بر آن (خطای ناشی از مسطح فرض کردن زمین)

خطاها و دقت‌ها

خطای مطلق

خطای نسبی

عوامل خطا

انواع خطاها

تعریف صحت (درستی)

تعریف دقّت

یادآوری از تئوری (نظریه) خطاها

میانگین

ماتریس وریانس کوریانس

خواص ماتریس وریانس کوریانس

خطای ماکزیمم

خطای ميانگين چند اندازه‌گيری

محاسبه خطای معيار

خطای حاصلضرب

خطای حاصل تقسیم

خطای شيب امتداد

خطای نسبی شيب

خطای تفاضل

دقّت در نقشه‌های توپوگرافی

فاصلهیابی (اندازه‌گيري طول)

روش‌های محاسبه‌ای (تعیین فاصله از طریق مختصات نقاط و یا حل مثلث)

مختصات قائم‌الزاویه (فرمول محاسبه فاصله دو نقطه از یکدیگر)

رابطه فیثاغورث

مختصات قطبی (فرمول محاسبه فاصله دو نقطه از یکدیگر در فضای قطبی)

روابط سینوس‌ها

روابط کسینوس‌ها

موانع مساحی

اندازه‌گيري طول به روش مستقیم

گونیاهای مساحی

تصحيحات اندازه‌گيری طول با نوار (تصحیحات در مترکشی)

1. 1. تصحيح مربوط به طول واقعی نوار (خطای كاليبراسيون)

مساحت حقیقی زمین

1. 2. تصحيح شيب (تصحيح تبديل به افق)

   3. تصحيح تبديل به سطح متوسط دريا (سطح مقایسه)

   4. خطای ناشی از مسطح فرض كردن زمين

   5. تصحيح امتدادگذاری

   6. تصحيح اثر تغيير كشش

   7. تصحيح خطای شِنِت (خطای کمانه یا کمانش – خطای کمانی شدن – شکم دادن متر)

   8. خطای تغییر دما

ترازيابي

انواع روش‌های کلی ترازیابی به ترتیب دقّت

خطای كلیماسیون

شیب محور دید دستگاه

تعیین زاویۀ کلیماسیون

خطای پارالاکس دوربین ترازیاب

ترازیابی به شیوه متقابل (دو طرفه)

ترازیابی به شیوه مثلثاتی (غیرمستقیم)

ترازیابی بارومتریک یا فشارسنجی

۵ نکته تکمیلی ترازیابی

تصحیحات و خطاها

اثر كرویت زمین

اثر انكسار نور

نکات تکمیلی تصحیحات و خطاها

مشخصات ویژۀ دستگاه‌های ترازیابی

از نشریه ۱۱۹ جلد اول (ژئودزی و ترازیابی)

فصل ۳ – استاندارد ترازیابی

۳-۱ استاندارد نقاط و عملیات ترازیابی

۳-۲- استاندارد شبکه‌های ارتفاعی

انواع ترازیابی از لحاظ دقت

زاویه‌یابی

زاویه افقی

رادیان:

میلیم

اجزای یک دوربین زاویه‌یاب (تئودولیت)

محور‌هاي دوربین زاویه‌یاب

شيوه‌های تعيين زاويه افقی

۱ـ روش كوپل (جفت) یا قرائت مضاعف

۲ـ روش دور افق

۳ـ روش تكرار

۴ـ روش تجديد

زاويه قائم (زنیتی)

آزیموت:

آزیموت حقیقی

آزیموت یا گرای مغناطیسی

انحراف مغناطیسی

شمال شبکه

تقارب نصف النهاری

زاویه حامل

روش محاسبه ژیزمان و رابطه بین آزیموت و ژیزمان

محاسبه طول عمود (فاصله عمودی)

فاصله‌يابی اپتيکی

دستگاه‌های آنالاتیک

ترکیب فرمول کاربردی ترازیابی مثلثاتی و استادیمتری

محاسبه بلندی ساختمان

تاکئومترهای الکترونیکی

فاصله‌يابی پارالاكتیک

فاصله‌يابی با دستگاه‌های الكترونيكی

خطای استاندارد (خطای متوسط هندسی) یک دستگاه طول‌یاب الکترونیک

فاصله‌یاب‌های مایکروویو

فاصله‌یاب‌های الکترواپتیکی

پيمايش

شرط‌های ضلعی و زاویه‌ای

خطای بست زاویه‌ای پیمایش (تفاضل طرف اول و دوم هر یک از روابط فوق)

خطای بست زاویه‌ای در پیمایش بسته

خطای بست زاویه‌ای در پیمایش باز

شرط ضلعی در پیمایش بسته

درجه آزادی

تقاطع و ترفیع

تقاطع

مثالهایی از روش تقاطع

ترفیع

مثالها و نکاتی از روش ترفیع

اخراج اشعه (آنتن زدن)

مساحت

روش‌های تعیين مساحت

مساحت‌سنج یا پلانیمتر

روش‌های محاسبه مساحت در اندازه‌گیری‌های مستقیم زمینی

۱ـ روش تشكيل مثلث‌ها

مساحت چند شکل مهم

۱. مساحت لوزی

۲. مساحت بیضی

۳. مساحت متوازی الاضلاع

۴. مساحت ذوزنقه

۲- روش تشکیل ذوزنقه هم‌ارتفاع (ذوزنقه‌های هم ارتفاع)

۳ـ روش سيمپسون برای تعیین مساحت

۴ـ محاسبه مساحت به روش مختصات

تعيين حجم عمليات خاكی

فرمول سيمپسون برای محاسبه حجم منشور

۵- تسطیح

شیب شیروانی

محاسبه مساحت مقاطع عرضی

نقشه‌برداری مسیر

مشخصات هندسی یک مسیر راه

مؤلفه افقی مسیر

مهم‌ترين قوس‌های افقی

دو نوع اصلی قوس‌های افقی

۱ـ قوس‌ دايره‌ای ساده

پارامترهای قوس ساده (  پارامتر)

محاسبه زاویه راس قوس

در ارتباط با کیلومتراژ

محاسبه شعاع قوس

تغییر شعاع و تغییر طول مسیر

۲ـ قوس‌های دايره‌ای مركب مستقیم

۳ـ قوس‌های دايره‌ای معكوس

حالت خاص: (قوس معکوس بین دو مماس موازی)

بربلندی یا شیب عرضی  (به فرانسه دِوِر  و به انگلیسی، سوپر اِلویشن( ))

مقدار بربلندی بدون در نظر گرفتن اثر نیروی اصطکاک (از اثر اصطکاک عرضی بین چرخ و سطح شیب دار صرفنظر شده)

مقدار بربلندی با در نظر گرفتن اثر نیروی اصطکاک

تغييرات شتاب جانبی

۴ـ قوس اتصال

معادله عمومی قوس‌های اتصال

منحنی كلوتوئيد (اسپیرال یا مارپیچ)

مقدار شیفت با جابه‌جایی

۵- قوس‌های قائم

مؤلفه قائم مسیر

مهم‌ترين قوس‌های قائم

پروفیل

مؤلفه نیمرخ مسیر

پروفیل‌برداری

مراحل تهیه پروفیل

فصل دوم / ژئودزی

ژئودزی

زمین و حرکات آن

قوانين كپلر

اصطلاحات ژئودزی

اكليپتیک

نقطه حضيض

نقطه اوج

نقطه

جسم صُلب

ژيروسكوپ

پرسشن (رقص محوری)

شب‌های مساوی

نقطه

اعتدالین

خط نودال

نوتيشن آزاد

سیستم مختصات طبیعی زمین

پريود اولر

پريود چندلر

تغييرات حركت قطبی

انواع تغييرات سرعت زاویه‌ای دوران زمين

زمين و ميدان ثقل آن

دلايل تغييرات ثقل روی زمين

۱ـ تغيير ارتفاع {ارتفاعات متفاوت نقاط سطح زمین}

۲ـ تغيير عرض جغرافيايی {غیر کروی بودن زمین}

۳ـ توزيع نامنظم جانبی جرم در داخل زمين

آنامولی ثقل (جاذبه)

پتانسيل ثقل

سطح هم پتانسيل

ژئوئيد (به عنوان مبنای ارتفاعات)

سطح متوسط دريا ( )

فرق بین سطح متوسط دریاهای آزاد و ژئوئید

ارتفاع نسبی

سیستم تصویر

انواع سيستم‌های تصوير

۱ـ سيستم تصوير متشابه (کانفورمال)

۲ـ سيستم تصوير هم فاصله

۳ـ سيستم تصوير هم مساحت (معادل)

سیستم‌های تصویر صفحه‌ای

سيستم تصوير مركاتور

سيستم تصوير ترانسورس مركاتور ( )

سيستم تصوير  (سیستم شبکۀ معکوس جهانی یا مرکاتور معکوس بیضوی)

مشخصات سيستم

سيستم تصوير متشابه مخروطی لامبرت

سیستم تصویر لامبرت با پارامترهای مناسب برای ایران

مقایسه دو سیستم تصویر  و لامبرت

درستی ( )

دقت ( )

دقت مطلق

دقت نسبی

سیستم تعیین موقعیت جهانی

مشخصات سیستم  در زمان چاپ نشریه  (زمستان ۸۴)

تركيبات خطی مشاهدات (روش‌های تفاضلی )

روش تفاضلی یگانه بین گیرنده‌ها

روش تفاضلی یگانه بین ماهواره‌ها

روش تفاضلی یگانه بین اپک‌ها

روش تفاضلی دوگانه

روش تفاضلی سه گانه

نکات خطای انکسار یونسفر

ضریب تعدیل دقت

تعاریف خاصی از

فصل سوم / فتوگرامتری

نقشه‌برداری هوایی

انواع عکس‌ها

کاربرد عکس و تصویر

۱- تعیین موقعیت جزئیات در عملیات تهیه نقشه (فتوگرامتری)

۲- تفسیر عکس

انواع عکس با توجه به وضعیت قرارداشتن محور دوربین و یا زاویه میدان دید آن

عکس مایل با میل کم

عکس خیلی مایل (مایل با میل زیاد)

مقایسه انواع عکس‌ها

ب- انواع دوربین‌های هوایی بر اساس زاویه میدان دید دوربین

فرمول محاسبه زاویه دید یک دوربین تصویربرداری

تفاوت نقشه و عکس

به طور خلاصه در مورد نقشه کاغذی و عکس هوایی

نقطه فرار

در خصوص مراحل تهیه نقشه به روش فتوگرامتری

تجهیزات فتوگرامتری

۱. فتوتئودولیت

۲. دوربین یک عدسی

۳. دوربین چند عدسی

۴. دوربین استریپ

۵. دوربین پانورامیک

۶. دوربین متقارب

۷. شاتر

۸. ماکروسکوپ بزرگ‌کننده

۹. کمپاراتورها

۱۰. استرئوسکوپ

عکسبرداری هوایی

خصوصیات عکس در عکسبرداری هوایی

نکات هواپیما

دوربین عکسبرداری هوایی

نکات دوربین عکسبرداری هوایی

اطلاعات موجود بر روی عکس هوایی

فیلم هوایی

متغیرهای اصلی در طراحی فرآیند عکسبرداری هوایی

مقیاس

زمان و تاریخ عکسبرداری هوایی

فتوگرامتری تحلیلی

اجزای اصلی فتوگرامتری تحلیلی

توجیه داخلی

پالایش داده‌ها

توجیه نسبی

توجیه مطلق

مثلث‌بندی هوایی

هدف از مثلث‌بندی هوایی در فتوگرامتری در یک بلوک

ضرورت انجام

نکات مثلث‌بندی هوائی

شرایط دید برجسته

در ارتباط با سایه عارضه

ترفیع فضایی

تقاطع فضایی

اغراق ارتفاعی در برجسته‌بینی

فصل چهارم / سنجش از دور

سنجش از دور

چند تعریف برای سنجش از دور

 کاربردهای سنجش از دور

چهار عنصر اساسی بخش جمع‌آوری داده‌ها

مهمترین پارامترهای منبع انرژی

مزایای سنجش از دور

تعریف چند خصوصیت مهم یک موج الکترومغناطیس

چهار شکل متداول انعکاس سطحی

تعریف طیف الکترومغناطیس

نکات طیف الکترومغناطیس

تأثیر اتمسفر بر امواج الکترومغناطیس: جذب و پراکنش

مهم‌ترین پنجره‌های اتمسفری

خصوصیات مهم مدار یک ماهواره

انواع مدارها

مهم‌ترین خصوصیات سنجنده‌ها

۱. میدان دید

۲. قدرت تفکیک

۲. قدرت تفکیک طیفی

۳. قدرت تفکیک رادیومتریک (حساسیت رادیومتریک):

۴. قدرت تفکیک زمانی

انواع سنجنده‌ها

سنجنده‌ها از منظر نوع داده

سنجنده‌ها از منظر نوع و هندسه جمع‌آوری داده‌

دسته‌بندی سنجنده‌ها از نظر تصویربرداری

سنجنده‌های طیفی ( )

سنجنده‌های خطی ( )

سنجنده‌های نقطه‌ای (  یا   )

سنجنده‌ها از منظر طیفی

سنجنده

سیستم‌های تصویربرداری راداری

فصل پنجم / نقشه‌برداری ثبتی

نقشه‌برداری ثبتی و کاداستر