کتاب راهنمای جامع انتخاب مشاور در طرح‌های عمرانی

کتاب راهنمای جامع انتخاب مشاور در طرح‌های عمرانی

کتاب راهنمای جامع انتخاب مشاور در طرح‌های عمرانی :

امروزه گستردگی علوم و دانش‌های بشری به حدی است که دستیابی فردی انسان و سیطره بر همه آنها عملا ممکن نبوده، لذا تفکیک شاخه های علوم و فنون به جهت اشراف برهمه جنبه‌های آنها در زندگی بشر امروزی نقش بسزایی ایفا می‌نماید. مراجعه به متخصص و صاحب نظر به جهت انجام مطالعات، طراحی‌های و نیز انجام طرح‌های عمرانی در همه عرصه‌ها امروزه تحت عنوان کلی خدمات مشاوره در متن قوانین و مقررات آورده شده است.

مهندسین مشاور، مجموعه‌ای از کارشناسان و متخصصین با تجربه بوده که در شکل‌گیری و انجام مطالعات طرح‌های عمرانی تحت نام یک شرکت مشاوره‌ای دور هم گرد آمده به عنوان یکی از ارکان سه گانه، کارفرما، پیمانکار، مشاوره در به ثمر رسیدن طرح‌ها نقشی مهم و اساسی ایفا می‌نماید.

نحوه بکارگیری کارشناسان مهندس مشاور و استفاده از خدمات آنان با حفظ کلیه شرایط و مقررات جاری مرتبط با طرح‌های عمرانی از جمله اهدافی است که در این مجموعه بدنبا دستیابی به آن بوده‌ایم.

سعی شده است که کلیه فرآیندها، موضوعات، و آخرین ضوابط ابلاغی توسط مراجع ذی صلاح جمع آوری، شرح و به زبانی ساده و قابل فهم، بسط و تشریح و ارائه گردند.

عمدتا موضوعاتی انتخاب شده‌اند که همه رشته‌ها از قبیل ساختمان، مهندس آب، راه و باند را پوشش دهد، دلیل ارتباطی شغلی اینجانب عمده مثال‌ها بخش ساختمان تهیه و ارائه شده است.

خدمات مشاوره‌ای

این خدمات شامل مشاوره بصورت مستمر و یا مشاوره برای پروژه‌های خاص یا مسائل خاص می‌باشد. خدمات مشاوره ممکن است مربوط به مدیریت، تولید، بازرسی، آزمایش و یا کنترل باشد. این خدمات هم چنین شامل خدماتی می‌شوند که (در صورت بروز ادعا بین سرمایه گذار و طرف‌های قرداد) قبل از تعیین حکم توسط دادگاه‌ها و یا سایر مراجع حرفه‌ای با توجه به دانش مهندس مشاور، ممکن است مورد نیاز باشد.

خدمات مطالعات مقدماتی سرمایه گذاری

مطالعات مقدماتی سرمایه گذاری به بررسی گفته می‌شود که معمولا مقدم بر انجام کارهای اجرایی پروژه‌ها صورت می‌گیرند، این مطالعات ممکن است برای تعیین موضوعات ذیل انجام شوند:

الف) تثبیت سیاست‌های سرمایه گذاری و سیاست‌های کاری و مطالعاتی امکان سنجی که شامل بررسی مسائل اقتصادی، بررسی منابع اصلی تأمین مالی، بررسی منابع تأمین آب و مطالعاتی مربوط به توسعه کارهای مشابه (در مقیاس منطقه‌ای یا در سطح استان) می‌باشد.

ب) تعیین خط مشی‌های اصلی و امکانات اجرایی پروژه‌های خاص که شامل طراحی پروژه انتخاب سایت، دسته‌بندی کارهای اجرایی پروژه‌های خاص و تجزیه و تحلیل‌های مقدماتی لازم برای ارزیابی پروژه می‌باشد.

ج) تعیین تغییر در سیاست‌ها، بهره برداری‌ها و تاسیسات لازم برای اجرای موفقیت آمیز یا عملکرد سرمایه گذاری پروژه‌ها که شامل مطالعات مربوط به مسائل اداری، ماشین آلات طرح، سیاست‌های انضباطی و بازاریابی، سیستم‌های حسابداری و مدیریت، منابع انسانی و آموزش‌های ضروری می‌باشد.

فهرست کتاب راهنمای جامع انتخاب مشاور در طرح‌های عمرانی

فصل اول: تعاریف و كلیات 

۱-۱-تقسیم‌بندی خدمات مشاور
۱-۲-خدمات مشاوره‌ای
۱-۳-خدمات مطالعات مقدماتی سرمایه‌گذاری
۱-۴-خدمات طراحی و نظارت بر اجرای كارها
۱-۵-خدمات ویژه
۱-۷-خدمات مدیریت پروژه
۱-۸-فازبندی (مراحل) مطالعات در خدمات مهندسین مشاور
۱-۹-مرحله شناخت (شناسایی، فاز صفر) (مطالعات شناسایی طرح)
۱-فاز اول (مرحله یك) (مطالعات مقدماتی طرح)
۲-فاز دوم (مرحله دوم) (خدمات مربوط به تهیه نقشه‌‌ها و اسناد و مشخصات اجرایی طرح)
۳-فاز سوم (مرحله سوم) (خدمات مربوط به نظارت بر اجرای طرح)
۴-فاز چهارم (مرحله چهارم) (خدمات مربوط به دوره بهره‌برداری و نگهداری)
۱-۱۰-گروه‌بندی واحدهای خدمات مشاوره‌ای تشخیص صلاحیت شده كل كشور
۱-۱۱-تخصص‌‌های زیر گروه خدمات مشاوره‌ای تشخیص صلاحیت شده كل كشور

شرح خدمات گروه‌‌های تخصصی مهندسین مشاور براساس تخصص‌‌های تشخیص صلاحیت شده معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری 

۱- شهرسازی و معماری

۱-۱ شهرسازی
۱-۲) ساختمان‌های آموزشی، ورزشی، بهداشتی و درمانی
۱-۳) ساختمان‌های مسكونی، تجاری، اداری، صنعتی و نظامی
۱-۴) معماری داخلی
۱-۵) ساماندهی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده و سكونتگاه‌های غیررسمی
۱-۶) طراحی شهری
۱-۷) مقاوم‌سازی

۲- راه و ترابری

۲-۱) راهسازی
۲-۲) راه‌آهن
۲-۳) فرودگاه‌ها
۲-۴) بندرسازی و سازه‌‌های دریایی
۲-۵) ترافیك و حمل و نقل
۲-۶) مقاوم‌سازی

۳- مهندسی آب

۳-۱) سدسازی
۳-۲) شبكه‌‌های آبیاری و زهكشی
۳-۳) تأسیسات آب و فاضلاب
۳-۴) حفاظت و مهندسی رودخانه
۳-۵) مقاوم‌سازی

۴- كشاورزی

۴-۱) كشاورزی، منابع طبیعی و دامپروری
۴-۲) شیلات و آبزیان
۴-۳) فضای سبز
۴-۴) گلخانه و مجتمع‌‌های گلخانه‌ای

۵) انرژی

۵-۱) تولید، توزیع و انتقال نیرو
۵-۲) دیسپاچینگ و مخابرات نیرو
۵-۳) انرژی هسته‌ای
۵-۴) انرژی تجدیدپذیر
۵-۵) بهینه‌سازی انرژی
۵-۶) مقاوم‌سازی

۶) پست و مخابرات

۶-۱) تجهیزات پستی مكانیزه، شبكه‌‌های جامع پستی
۶-۲) مطالعات طرحهای جامع مخابراتی
۶-۳) سوئیچینگ مخابراتی (تلفن، تلكس، دیتا، موبایل)
۶-۴) انتقال (مایكروویو، ماهواره، فیبر نوری، كابل و دیتا)
۶-۵) مقاوم‌سازی

۷) نفت و گاز

۷-۱) اكتشاف و استخراج نفت و گاز
۷-۲) واحدهای پالایشگاه نفت و گاز و صنایع پتروشیمی
۷-۳) خطوط انتقال نفت و گاز
۷-۴) تأسیسات بالادستی و روزمینی
۷-۵) شبكه توزیع و ایستگاه‌های كاهش فشار گاز
۷-۶) مقاوم‌سازی

۸) صنعت

۸-۱) صنایع فلزات اساسی (نورد، ذوب و ریخته‌گری) و ماشین‌سازی
۸-۲) صنایع سلولزی، شیمیائی، تبدیلی و تكمیلی كشاورزی، نساجی و پلیمری
۸-۳) صنایع كانی‌های غیرفلزی
۸-۴) صنایع برق و الكترونیك
۸-۵) صنایع حمل و نقل (خودرو)
۸-۶) مقاوم‌سازی

۹) معدن

۹-۱) پی‌جویی و اكتشاف معادن
۹-۲) آماده‌سازی و بهره‌برداری معادن
۹-۳) كانه‌آرایی و فرآوری مواد

۱۰) آمار

۱۰-۱) اقتصادی، اجتماعی خانوار
۱۰-۲) صنعت، معدن و زیربنایی
۱۰-۳) كشاورزی
۱۰-۴) خدمات

۱۱) میراث فرهنگی

۱۱-۱) پژوهشهای فرهنگی
۱۱-۲) مرمت و احیا
۱۱-۳) معرفی
۱۱-۴) مقاوم‌سازی

۱۲) خدمات مدیریت

۱۲-۱) مدیریت عمومی
۱۲-۲) مدیریت مالی
۱۲-۳) مدیریت بازاریابی
۱۲-۴) مدیریت منابع انسانی
۱۲-۵) مدیریت تولید

۱۳) خدمات برنامه‌ریزی و اقتصاد

۱۳-۱) خدمات اقتصاد
۱۳-۲) خدمات برنامه‌ریزی آموزشی و توسعه منابع انسانی

۱۴) تخصصهای مشترك

۱۴-۱) سازه
۱۴-۲) تأسیسات برق و مكانیك
۱۴-۳) ژئوتكنیك
۱۴-۴) ژئوفیزیك
۱۴-۵) محیط زیست
۱۴-۶) الف) نقشه‌برداری زمینی، فتوگرامتری و هیدروگرافی
۱۴-۶) ب) سیستم‌‌‌های اطلاعات جغرافیایی
۱۴-۷) مطالعات جغرافیایی و برنامه‌ریزی فضایی
۱۴-۸) كنترل و تطابق كار انجام شده
۱۴-۹) خدمات كامپیوتری
۱۴-۱۰) ایمنی و كاهش خطرات و پدافند غیرعامل
۱۴-۱۱) زمین‌شناسی
۱۴-۱۲) هواشناسی

رتبه‌بندی تخصص‌های خدمات مشاوره‌ای تشخیص صلاحیت شده كل كشور براساس میزان حق‌الزحمه
مبلغ حداكثر حق‌الزحمه یا كار مناسب ۵۸
۱-طبقه‌بندی پروژه‌‌های رشته ساختمان
۲-طبقه‌بندی پروژه‌‌های رسته‌‌های غیر‌ساختمانی (گروه‌‌های سیویل)
۳-طبقه‌بندی معاملات دولتی براساس نصاب معاملات

روش‌های انجام مناقصه در معاملات دولتی : 

الف) در معاملات كوچك
ب) در معاملات متوسط
ج) در معاملات بزرگ به یكی از روشهای زیر عمل می‌شود

فصل دوم: روش‌ها و ضوابط انتخاب مشاور 

وظایف و مسئولیت‌های كارفرما در خرید خدمات مشاوره
تركیب هیئت انتخاب مشاور براساس آیین‌نامه
وظایف و مسئولیتهای هیئت انتخاب مشاور در فرآیند خرید مشاوره
موازین كلی و محدودیتهای ارجاع كار به واحدهای خدمات مشاوره
محدودیتهای همزمانی خدمات مشاوره
خرید خدمات مشاوره در معاملات كوچك و متوسط
ضوابط تهیه فهرست بلند مشاوران
روشهای انتخاب مشاور در معاملات بزرگ

دامنه شمول و محدودیت‌های روش‌های انتخاب مشاور 

الف) روش انتخاب براساس كیفیت و قیمت (QCBS)
ب) روش انتخاب براساس كیفیت (QBS)
پ) روش بودجه ثابت
ت) روش انتخاب تك‌گزینه‌ای
ث) روش مسابقه
ج) روش انتخاب براساس تعرفه

گام‌های فرآیند خرید خدمات مشاوران به روش كیفیت و قیمت (QCBS) 

جزئیات گام دوم در روش (QCBS) (انجام فرآیند ارزیابی كیفی مشاوران)
جزئیات گام سوم در روش (QCBS) انجام فرآیند ارزیابی فنی و مالی مشاوران

گام اول :

(تمهیدات لازم قبل از شروع فرآیند خرید خدمات مشاور)

گام دوم :

(انجام فرآیند ارزیابی كیفی مشاوران (روش (QCBS))

گام سوم:

(ارزیابی فنی و مالی مشاوران (روش QCBS)

گام چهارم :

انعقاد قرارداد با مشاور (مادة ۱۰ آیین‌نامه) (QCBS)

گام پنجم :

(مستندسازی و اطلاع‌رسانی) (مادة ۱۱ آیین‌نامه) (QCBS)

۱-گام‌های فرآیند خرید خدمات مشاوران به روش كیفیت (QBS)

۲-گام‌های فرآیند خرید خدمات مشاوران به روش بودجه ثابت

۳-گام‌های فرآیند خرید خدمات مشاوران به روش تك‌گزینه‌ای

۴-انتخاب مشاوران به روش مسابقه

۵-گام‌های فرآیند خرید خدمات مشاوران به روش تعرفه

روش‌های تعیین حق‌الزحمه مشاوره در خدمات مشاوره‌ای 

۱) روش درصدی
۲) روش مقطوع
۳) تعیین حق‌الزحمه مشاور به روش نفر ماه
مثال نحوة محاسبه حق‌الزحمه مشاور به روش درصدی در مطالعات مرحلة اول
مثال نحوة محاسبه حق‌الزحمه مشاور به روش درصدی در مطالعات مرحله دوم
مثالهای آنالیز حق‌الزحمه مشاور به روش نفر ماه
شرح مطالعات مرحلة سوم
۱) قسمت اول از مرحله سوم
۲) قسمت دوم از مرحلة سوم
۳) قسمت سوم از مرحلة سوم
– نحوة تعیین و پرداخت حق‌الزحمه خدمات قسمت سوم مرحله سوم
نظارت كارگاهی
مثال نحوه محاسبه حق‌الزحمه قسمت دوم از مرحله سوم نظارت عالیه
محاسبة حق‌الزحمه مرحلة سوم
مثال:

نحوه‌ی محاسبه خدمات مرحله سوم

مثال

آنالیز حق‌الزحمه مشاور در نظارت عالیه برحسب نفر ماه

مثال

آنالیز حق‌الزحمه مشاور در نظارت كارگاهی برحسب نفر ماه

نكات ویژه قابل توجه
نحوه محاسبه حق بیمه سهم مشاور و كارفرما در طرح‌های عمرانی و غیرعمرانی
۱) طرح‌‌های عمرانی
۲) طرح‌‌های غیرعمرانی

فصل سوم: مدارك و اسناد قراردادی 

دستورالعمل نحوه تكمیل و تنظیم موافقتنامه شرایط عمومی و پیوست‌‌های قراردادهای خدمات مشاوره و مقررات مربوط به آنها
دستورالعمل تنظیم اسناد و مدارك قراردادهای مهندسان مشاور و پیمانهای پیمانكاران
بخشنامه به دستگاههای اجرایی و مشاوران، موضوع: ساختمانهای عمومی و دولتی
موافقتنامه
شرایط عمومی

ماده ۱. تعاریف و مفاهیم 

۱-۱. قرارداد
۱-۲. موافقتنامه
۱-۳. شرایط عمومی
۱-۴. شرایط خصوصی
۱-۵. كارفرما
۱-۶. مدیرطرح
۱-۷. مهندس مشاور
۱-۸. خدمات
۱-۹. مرحله، قسمت
۱-۱۰. مدارك و گزارشها
۱-۱۱. برنامه زمانی كلی
۱-۱۲. برنامه زمانی تفصیلی
۱-۱۳. مدت اولیه
۱-۱۴. متوسط حق‌الزحمه ماهانه
۱-۱۵. روز، ماه، تاریخها، مفرد و جمع، عنوانها

ماده ۲. شروع و تنفیذ قرارداد 

ماده ۳. حدود خدمات و تغییرات آن
ماده ۴. برنامه زمانی انجام خدمات
ماده ۵. پیشرفت كار
ماده ۶. كاركنان مهندس مشاور
ماده ۷. نمایندگان
ماده ۸. دقت و كوشش
ماده ۹. استانداردها، معیارها، مقررات و دستورالعمل‌‌های فنی
ماده ۱۰. اقدامهای مهندس مشاور كه نیاز به تأیید كارفرما دارد
ماده ۱۱. نحوه تسلیم و تصویب مدارك و گزارش‌ها
ماده ۱۲. تسهیلات بر عهده كارفرما
ماده ۱۳. خدمات جنبی
ماده ۱۴. تضمین حسن انجام كار
ماده ۱۵. حق‌الزحمه
ماده ۱۶. نحوه پرداخت حق‌الزحمه
ماده ۱۷. پیش‌پرداخت
ماده ۱۸. صورتحساب نهایی و تسویه حساب

۱۹. تغییرات مدت خدمات و حق‌الزحمه مربوط 

ماده ۲۰. خسارت تأخیر
ماده ۲۱. تعلیق
ماده ۲۲. خاتمه دادن به قرارداد
ماده ۲۳. فسخ قرارداد
ماده ۲۴. حل اختلاف
ماده ۲۵. مالیات، بیمه و سایر حقوق و عوارض قانونی
ماده ۲۶. مسئولیت مهندس مشاور
ماده ۲۷. ممنوعیت قانونی
ماده ۲۸. حوادث قهری
ماده ۲۹. انتقال به غیر
ماده ۳۰. اشخاص و یا قراردادهای ثالث
ماده ۳۱. دسترسی به محل
ماده ۳۲. رعایت مقررات ایمنی
ماده ۳۳. كارآموزی
ماده ۳۴. مالكیت اسناد
ماده ۳۵. ابلاغ‌‌ها
ماده ۳۶. زبان قرارداد
ماده ۳۷. قانون حاكم بر قرارداد

پیوست شماره «یك»

شرح موضوع قرارداد :

پیوست شماره «دو»:

مطالعات و خدمات نظارت كارهای معماری حدود خدمات و شرح وظایف مهندس مشاور
پیوست شماره «سه»:

حق‌الزحمه، روش محاسبه و نحوه پرداخت آن

چك‌لیست‌های مستندسازی فرآیند خرید خدمات مشاوره

فصل چهارم: بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌ها

آیین‌نامه خرید خدمات مشاوره

فصل اول – كلیات 

ماده ۱- هدف و كاربرد
ماده ۲- تعاریف و عبارت‌‌های اختصاری

فصل دوم – اصول و ضوابط خرید خدمات مشاوره 

ماده ۳.مسئولیت‌‌ها و نقش‌‌ها
ماده ۴. تمهیدات خرید خدمات مشاوره
ماده ۵.گزارش شناخت:
ماده ۶. شرح كلی خدمات
ماده ۷. تهیه فهرست بلند
ماده ۸. همزمانی خدمات مشاوره
ماده ۹. تشخیص صلاحیت و موازین كلی
ماده ۱۰. انعقاد قراردادهای مشاوره
ماده ۱۱. مستندسازی و اطلاع‌رسانی

فصل سوم – ارزیابی كیفی مشاوران 

ماده ۱۲. ارزیابی كیفی مشاوران
ماده ۱۳. استعلام ارزیابی كیفی مشاوران
ماده ۱۴. امتیازدهی برای ارزیابی كیفی مشاوران
ماده ۱۵. گزارش ارزیابی كیفی مشاوران

فصل چهارم – ارزیابی پیشنهادها و انتخاب مشاور 

ماده ۱۶. روش‌‌های انتخاب مشاوران
ماده ۱۷. فرآیندهای خرید خدمات مشاوره
ماده ۱۸. درخواست پیشنهاد
ماده ۱۹. تهیه و تحویل پیشنهادها
ماده ۲۰. توضیح و تشریح اسناد
ماده ۲۱. ارزیابی فنی پیشنهادها
ماده ۲۲. ارزیابی مالی پیشنهادها
ماده ۲۳. صورتجلسه پایانی
ماده ۲۴. خرید خدمات مشاوره در معاملات كوچك و متوسط

بخشنامه به دستگاه‌های اجرایی و مهندسان مشاور 

۱-دستورالعمل مربوط به ضوابط عمومی و مشترك كارهای خدمات مشاوره‌ای كه حق‌الزحمه آنها به روش درصدی تعیین می‌شود.
۲-بخشنامه به دستگاه‌های اجرایی و مهندسان مشاور
۳-دستورالعمل تعیین حق‌الزحمه خدمات مطالعه و طراحی و نظارت در رسته ساختمان
۴-بخشنامه به دستگاه‌های اجرایی و مهندسان مشاور
۵-دستورالعمل نحوه تهیه شرح تفضیلی خدمات و مبانی حق‌الزحمه خدمات مشاوره
۶-بخشنامه به كلیه دستگاه‌های اجرایی و مهندسین مشاور
۷-دستورالعمل نحوه انتخاب عوامل و تعیین حق‌الزحمه خدمات نظارت كارگاهی مشاوران سال ۱۳۸۸
۸-بخشنامه به كلیه دستگاه‌های اجرایی و مهندسین مشاور به شمارة ۲۶۰۰/۵۴/۱۶۷۲۹-۱ مورخ ۲۰/۱۱/۱۳۶۱، نحوه محاسبه حق‌الزحمه مهندس مشاور برای كارهای سیویل
۹-راهنمای برگزاری مسابقات معماری و شهرسازی در ایران

منابع و مآخذ کتاب راهنمای جامع انتخاب مشاور در در طرح‌های عمرانی