راهنمای تصویری آئین‌نامه‌های حفاظتی کارگاه‌های ساختمانی (تدوین وزارت کار)

قابل استفاده برای:

• مهندسان نظام مهندسی رشته‌های عمران، معماری، برق و مکانیک
• کارشناسان رسمی دادگستری و قوه‌قضائیه رشته‌های مرتبط با ساختمان و حوادث آن 
• کارشناسان ایمنی وزارت کار و مسئولین ایمنی کارگاه‌ها و آتش‌نشانان
• شاغلین، تکنسین‎‌ها، سرپرستان رشته‌های مختلف در کارگاه‌های ساختمانی
  

  راهنمای تصویری آئین‌نامه‌های حفاظتی کارگاه‌های ساختمانی 

  (تدوین وزارت کار)

  مقدمه مولف:

  بنابر ماده ۸۵ قانون کار مصوب ۱۳۷۷، برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل‌هایی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی (‌جهت تامین حفاظت فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (‌جهت جلوگیری از بیماری حرفه‌ای و تامین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می‌شود، برای کلیه کارگاه‌ها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است. طبق تبصره ۷ ماده ۱۰۰ قانون شهرداری و مبحث دوم مقررات ملی ساختمان و همچنین آیین نامه حفاظتی کارگاه‌ها (ماده ۷) و فصل اول بند (ه) همین آیین نامه، وظایف مهندس ناظر شرح داده شده است. لذا مسئولیت‌های مهندسان ناظر را می‌توان به چهار بخش کلی تقسیم نمود، که عبارتند از: ۱- مدنی (حقوقی) ۲- کیفری (جزایی) ۳- حرفه‌ای (انتظامی) و ۴- اخلاقی (انسانی). معذالک وظایف مهندس ناظر را می‌توان به گزارش، اخطار و دستور کار (مختص نظام فنی و اجرایی کشور) تقسیم نمود، که این موارد اخطارهای ایمنی (SAFETY) و فنی را شامل می‌شود. حوادثی از قبیل سقوط، سرخوردن، واژگونی، ریزش گود، برق‌گرفتگی و… همواره در کارگاه‌های ساختمانی اتفاق می‌افتند که دانستن نکات ایمنی و فنی از قبیل نصب نرده‌ها، سرپوش‌ها، کلاه ایمنی و… بسیار حیاتی است.

  در این کتاب سعی شده مطابق بندهای ۱۲-۶-۱-۱۸ و ۱۲-۶-۱-۱۹ مبحث ۱۲، آیین‌نامه‌های مصوب شورای عالی حفاظت فنی تدوین شده و مواد مختلف با تصاویر آموزنده و کاربردی نشان داده شود.

   

  فهرست مطالب:

  مقدمه

  فصل اول / آیین‌نامه تکمیلی تعرفه برق و ضوابط واگذاری انشعاب برق

  سازمان توانیر و شرکت‌ها

  بخش اول: تعاریف و اختصارات

  بخش دوم: مقررات عمومی تأمین برق

  بخش سوم: هزینه‌های تأمین برق

  بخش چهارم: انشعاب آزاد

  بخش پنجم: موارد متفرقه

  بخش ششم: هزینه‌های برقراری انشعاب برق

   

  فصل دوم / آیین‌نامه حفاظتی تاسیسات الکتریکی در کارگاه‌ها

  بخش اول: تعاریف و اصطلاحات

   

  فصل سوم / شرایط عمومی پیمان

  فصل اول:تعاریف و مفاهیم

  فصل دوم:تاییدات و تعهدات پیمانکار

  فصل سوم: تعهدات و اختیارات کارفرما

  فصل چهارم: تضمین، پرداخت، تحویل کار

  فصل پنجم: حوادث قهری، فسخ، ختم، تعلیق، هزینه تسریع، خسارت تاخیر، تسویه حساب، حل اختلاف

   

  فصل چهارم / آیین‌نامه ایمنی دستگاه‌های مخلوط‌کن و همزن در کارگاه‌ها

  فصل اول: تعاریف

  فصل دوم: مقررات عمومی

   

  فصل پنجم / آیین‌نامه ایمنی جوشکاری و برشکاری گرم

  هدف و دامنه شمول

  فصل اول: تعاريف

  فصل دوم: مقررات عمومي

  فصل سوم: جوشكاري و برشكاري با گاز

  فصل چهارم: عمليات جوشكاري و برشكاري با برق

   

  فصل ششم / آیین‌نامه ایمنی کار با ماشین‌آلات عمرانی

  فصل اول: كليات و تعاريف

  فصل دوم: مقررات عمومي

  فصل سوم: مقررات اختصاصی

   

  فصل هفتم / آیین‌نامه ایمنی ماشین‌های لیفتراک

  هدف

  فصل اول: تعاريف

  فصل دوم: مقررات عمومي

  فصل سوم: مقررات اختصاصي

  فصل چهارم: ساير مقررات

   

  فصل هشتم / آیین‌نامه ایمنی ماشین‌های سنگ‌زنی

  هدف

  فصل اول: تعاريف

  فصل دوم: اصول نصب

  فصل سوم: اصول نگهداري و بهره‌برداري

  فصل چهارم: ساير موارد

   

  فصل نهم / آیین‌نامه حفاظتی صنایع چوب

  فصل اول: مقررات عمومي

  فصل دوم: اره‌هاي تسمه‌اي يا اره فلكه

  فصل سوم: اره‌هاي گرد

  فصل چهارم: دستگاه‌هاي فرز و گندگي و رنده

  فصل پنجم: دستگاههاي خراطي

  فصل ششم: پيشگيري از آتش‌سوزي

  فصل هفتم: كارگاه‌هاي روكش چوب و پرس چوب

  فصل هشتم: مقررات متفرقه

   

  فصل دهم / آیین‌نامه ایمنی ماشین‌های افزار

  هدف و دامنه شمول

  فصل اول: تعاریف

  فصل دوم: مقررات عمومي

  فصل سوم: مقررات اختصاصي

  فصل چهارم: ساير مقررات

   

  فصل یازدهم / آیین‌نامه ایمنی سیستم، با اتصال به زمین (ارتینگ)

  فصل اول: تعاریف

  فصل دوم: مفاهیم بنیادین سیستم اتصال به زمینظ

  فصل سوم: سیستم‌های اتصال به زمین

  فصل چهارم: انواع الکترودهای مورد استفاده در سیستم اتصال به زمین

  فصل پنجم: مقاومت ویژه خاک و محل نصب الکترودها

  فصل ششم: الکترودهای متفرقه

  فصل هفتم: همبندی سیستم

  فصل هشتم: انتخاب نصب هادی زمین

  فصل نهم: اندازه‌گیری مقاومت الکتریکی الکترود زمین

  فصل دهم: اتصال به زمین تجهیزات تولید برق

  فصل یازدهم: اتصال به زمین خطوط هوایی

  فصل دوازدهم: اتصال به زمین روشنایی و تجهیزات الکتریکی مستقر در خیابانها

  فصل سیزدهم: اتصال به زمین داربست‌های موقت و سازه‌های فلزی

  فصل چهاردهم: اتصال به زمین کاروانهای مسافرتی و توقفگاه آنها

  فصل پانزدهم: اتصال به زمین بندرگاه کشتی‌های کوچک و قایق‌ها

   

  فصل دوازدهم / آیین‌نامه حفاظت در مقابل خطرات وسایل انتقال نیرو

  قسمت اول

  فصل اول: مقررات کل

  فصل دوم: جنس حفاظ‌ها

  فصل سوم: نصب

  فصل چهارم: قاب و پوشش آن

  فصل پنجم: حفاظ تسمه‌های افقی سقفی

  فصل ششم: پوشش قاب‌ها

  فصل هفتم: توری‌های فلزی

  فصل هشتم: نصب

  فصل نهم: چشمه‌های توری فلزی

  فصل دهم: ارتفاع حفاظ‌ها

  فصل یازدهم: فاصله بین حفاظ‌ها از کف کارگاه

  فصل دوازدهم: (حفاظ خودکار)

  فصل سیزدهم: حفاظ‌های ناودانی شکل (سپری)

  فصل چهاردهم: حفاظ‌های چوبی (مصالح)

   

  قسمت دوم – حفاظ برای وسایل ناقل نیرو (ترانسمیسیون)

  فصل اول: تأسیسات انتقال حرکت در محوطه بسته

  فصل دوم: محورهای ناقل حرکت (ترانسمیسیون)

  فصل سوم: محورهای ناقل سقفی

  فصل چهارم: کلیه محورهای ناقل که زیر ماشین قرار دارند.

  فصل پنجم: حفاظت انتهای محورها

  فصل ششم: پیوست‌ها (اتصالات محورها)

  فصل هفتم: پیچهای اتصال ،گاوه‌ها، خارها، زواید و شیارهای جای گاوه

  قسمت سوم: ناقل‌های اصطکاکی (کلاچ )

  فصل اول

  فصل دوم: چرخ دنده‌ها

  قسمت چهارم: فلکه‌ها

  قسمت پنجم: انتقال حرکت به وسیله تسمه

  فصل اول: مقررات مربوط به حفاظت

  فصل دوم: تسمه‌های افقی

  قسمت ششم: انتقال نیرو بوسیله کابل – زنجیر یا تسمه لقمه

  قسمت هفتم: انتقال حرکت قائم یا مورب

  قسمت هشتم: تسمه‌های واقع در روی فلکه‌های پله

  قسمت نهم: فلکه هرز گرد تسمه کش

  قسمت دهم: یاتاقانها و وسایل روغن کاری

  قسمت یازدهم

  فصل اول: وسایل کلی

  فصل دوم: کلیدهای قطع و وصل‌کننده

  فصل سوم: شستی کلیدها

  قسمت دوازدهم: ترمزها

  قسمت سیزدهم: دو شاخه

  قسمت چهاردهم: اهرم کلاچ‌ها و دو شاخه تسمه‌ها

  قسمت پانزدهم: پدال‌ها

  قسمت شانزدهم: چنگک تسمه

  قسمت هفدهم: تکیه‌گاه تسمه

  قسمت هیجدهم: علائم خبری

   

  فصل سیزدهم / آیین‌نامه حفاظت فردی

  هدف و دامنه‌ شمولظ

  فصل‌ اول: تعاریف‌

  فصل‌ دوم: مقررات عمومی‌

  فصل‌ سوم: مقررات اختصاصی‌

  فصل‌ چهارم: سایر مقررات

   

  فصل چهاردهم / آیین‌نامه حفاظت وسایل حمل و نقل و  جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاه‌ها

  فصل اول: تعاریف

  فصل‌ دوم: کلیات

  فصل‌ سوم: جرثقیل‌ها

  فصل‌ چهارم: جرثقیل‌هاي متحرك

  فصل‌ پنجم‌: جرثقیل‌ متحرك موتوري

  فصل‌ ششم‌: جرثقیل‌هاي بازویی‌

  فصل‌ هفتم‌: جرثقیل‌هاي متحرك زمینی‌ و جرثقیل‌هاي سکودار (بارچین‌)

  فصل‌ نهم‌: جرثقیل‌هاي الکتریکی‌، بادي، زنجیري

  فصل‌ دهم‌: جرثقیل‌ قرقرهاي

  فصل‌ یازدهم: لوازم بلند کردن بار

  فصل پانزدهم / آیین‌نامه ایمنی کار در ارتفاع

  فصل اول: الزامات عمومي

  فصل دوم: نردبان

  فصل سوم: جايگاه کار

  فصل چهارم: داربست

  فصل پنجم: روش دسترسي با طناب

  فصل ششم: سامانه‌های متوقف کننده و محدود‌كننده سقوط

  فصل هفتم: تور ايمني

  فصل هشتم: بالابرهاي سيار

   

  فصل شانزدهم / آیین‌نامه حفاظتی کارگاه‌های ساختمانی

  فصل اول: هدف، دامنه شمول و تعاریف

  فصل دوم: مقررات کلی

  فصل سوم: ‌ماشین‌آلات و تجهیزات ساختمانی

  فصل چهارم: وسایل دسترسی موقت (داربست و نردبان)

  بخش اول- داربست

  بخش دوم- نردبان

  فصل پنجم: تخریب

  بخش اول- عملیات مقدمات تخریب

  بخش دوم- اصول کلی تخریب

  بخش سوم- تخریب و برچیدن دیوارها

  بخش چهارم- تخریب و برچیدن طاق‌ها

  بخش پنجم- تخریب و برچیدن اسکلت فلزی ساختمان

  بخش ششم- تخریب دودکش‌های بلند، برج‌ها و سازه‌های مشابه

  فصل ششم: گودبرداری و حفاری

  بخش اول- عملیات مقدماتی گودبرداری و حفاری

  بخش دوم- اصول کلی گودبرداری و حفاری

  بخش سوم- راه‌های ورود و خروج به محل گودبرداری و حفاری

  بخش چهارم- حفر چاه‌های آب و فاضلاب با وسایل دستی

  فصل هفتم: ساخت و برپا نمودن اسکلت‌های فلزی و بتنی

  فصل هشتم: انبار کردن مصالح

  فصل نهم: مقررات متفرقه

   

  فصل هفدهم / نمونه سوالات آزمون‌های نظام مهندسی

   

  پیوست ۱: نمونه قرارداد پیمان مدیریت یا مدیریت پیمان

  پیوست ۲: چک‌لیست‌های ایمنی مهندس پروژه

  پیوست ۳: جداول کاربردی ایمنی

  پیوست ۴: HSE

  پیوست ۵: حداقل فواصل و ارتفاع تجهیزات برقی

  منابع و مأخذ